BIST Sürdürülebilirlik Endeksi Nedir?

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi nedir? Sürdürülebilirlik endeksi şirketlere ne gibi faydalar sağlar? Bu yazımızda tüm sorularınızın cevabını bulabilirsiniz. Keyifli okumalar!

Endeks Nedir?

Dünyada neredeyse her ülkede hisse senedi alım-satım işlemleri için kurulmuş bir borsa vardır. Borsa İstanbul (BİST) Türkiye’de hizmet vermek amacıyla 1985’te kurulmuştur. BİST, borsada işlem görmeye elverişli her türlü hisse ve değerin yasalar çerçevesinde alınıp satılmasını sağlar.

Dünya borsalarındaki gibi BİST’de de “endeskler” kullanılır. Birden fazla hisse senedinin yer aldığı gösterge biçimine endeks denir. Endeksler hisselerin büyüklüğüne göre hesaplanır.

Örneğin, BİST 100 Endeksi, Türkiye piyasasında işlem hacmi en yüksek olan ilk 100 hisse senedini içeren bir endekstir. BİST 30, BİST 50 de işlem gören diğer endekslere örnektir. Her endeksin bir işlem kodu vardır.

Borsa İstanbul’da işlem gören pay endeksleri de çeşitlendirilmiştir. Örneğin; kurumsal yönetim endeksi, halka arz endeksi vs. İşte “sürdürülebilirlik endeksi” de bunlardan biridir. Türkiye’de sürdürülebilirlik konusunda bilgilendirme yapan, farkındalık yaratan ve sürdürülebilirlik konusunda başarılı uygulamalar gerçekleştiren şirketlerin bir arada işlem gördüğü kategoriye verilen isimdir.

Peki sürdürülebilirlik endeksi tam olarak nedir ve işe yarar?

Ülkemizde ve Dünyada Sürdürülebilirlik Endeksleri

Birleşmiş Milletler öncülüğünde Brundtland Raporu’yla 1987’de gündeme getirilen “sürdürülebilir kalkınma” esasına dayalı hedefler belirleyen ülkeler, uluslararası ve yerel yasalar çerçevesinde sürdürülebilirlik konusunda ilerleme kaydetmektedir. Ülkeler; sera gazı emisyonlarının düşürülmesi, kuraklaşmanın önlenmesi, iklim değişikliği ile mücadele gibi konularda taahhütlerde bulunarak sürdürülebilir kalkınmaya destek verirler.

Daha detaylı bilgi için ‘‘Sürdürülebilir Kalkınma Nedir?’’ adlı yazımıza buradan göz atabilirsiniz.

Hemen hemen her ülkede hükümetler sürdürülebilirliği desteklemesine paralel olarak, kurumsal sürdürülebilirlik de önem kazandı. Böylece özel şirketler de sosyal sorumluluk misyonunu yerine getirmek için sürdürülebilir kalkınmaya destek verdiler.

En basit haliyle, borsa işlemlerindeki sürdürülebilirlik endeksi, şirketlerin ekonomik, sosyal ve çevresel konularda hangi aksiyonları aldıklarını ve bu konularda verilen taahhütlerin bir ölçütüdür. Faaliyetlerinde sadece maddi kârı değil; insan hakları, iklim değişikliği, çevresel sorunlar, sağlık ve güvenlik, etik ilkeler gibi faktörleri de göz önüne alan şirketler bu endeks kapsamına dahildir. Bu şirketlerin tüm paydaşları için; çalışanları, yatırımcıları müşterileri, hissedarları, tedarikçileri, sivil toplum kuruluşları, meslek odaları gibi paydaşlara karşı yükümlülükleri sürdürülebilirlik kriterlerine göre belirlenir.

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi Nasıl Çalışır?

İşlem kodu XUSRD olan BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, 2014 yılında hayata geçmiştir. BIST 30 endeksindeki şirketlerin değerlemeye alınması, hesaplanması ve yayınlamasıyla oluşmuştur.

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ndeki şirketlerin endekslenmesi gönüllülük esasıyla oluşur. Sürdürülebilirlik alanında farkındalık yaratan şirketlerin gönüllü bir şekilde değerlendirilmesi ve bu endeks ile karşılaştırmalı olarak sıralanması, rekabet gücünü artırır.

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne Nasıl Girilir?

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer almak için sağlanması gereken 3 ön koşul vardır;

1. Genel sürdürülebilirlik notu en az 50 olmalıdır.
2. Her bir ana başlık notu en az 40 olmalıdır.
3. Kategori notlarından en az 8 tanesi en az 26 olmalıdır.

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, yılda bir kez gerçekleştirilen sürdürülebilirlik değerlemesi ile oluşturulur.

BIST Sürdürülebilirlik Süreci

Sürdürülebilirlik değerleme sürecindeki kurumların; sosyal ve yönetişim alanlarındaki performansları, çevresel duyarlılıkları göz önünde bulundurulur.

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi değerlemesi “kamuya açık verilerin” toplanmasıyla oluşur:

• Şirketlerin sağladığı veriler ağırlıklandırılır.
• Uyumsuzluk notu belirleme amacıyla şirketlerin ilgili konulardaki negatif gelişmeleri izlenir.
• Çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) alandaki notları ile Genel Sürdürülebilirlik Notu hesaplanır.

Şirketler, sürdürülebilirlik konusunda çalışmalar yaptıklarını ve sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunduklarını göstermek için ESG kriterlerine önem verirler. Bu şekilde sürdürülebilirlik konusundaki küresel duyarlılığı paylaştıklarını da göstermiş olurlar.

Markalar, sürdürülebilir bir yaşama katkıda bulunduklarını göstermek isterler. Bu yüzden ESG skorlarına önem verirler. ESG skoru BIST Sürdürülebilirlik Endeksi kapsamında ölçülür.

ESG Skoru Hangi Kriterlere Göre Hesaplanır?

Bir şirketin ESG alanındaki performansının belirlenmesinde kullanılan 3 ana kriter vardır.

1. Çevresel Kriterler
Bir şirketin çevresel performansı ve iklim odaklı riskleri nasıl yönettiği ve kriterleri ölçülür;

• Kaynak Kullanımı
• Sera Gazı Emisyonları
• İnovasyon

2. Sosyal Kriterler
Bir firmanın paydaşlarıyla ilişkilerini ve sosyal alandaki etkilerini belirlenmesini sağlayan kriterler ölçülür;

• Çalışanlarla İlişkiler
• İnsan Hakları
• Topluluk Etkisi
• Ürün/Servis Sorumluluğu

3. Kurumsal Yönetim Kriterleri
Kurumsal Yönetim Kriterleri kapsamında, sirketlerin yönetim alanındaki faaliyetleri ve karar alma süreçleri değerlendirilir.

• Yönetim Yapısı
• Paydaşlarla İletişim
• Kurumsal Sosyal Sorumluluk (CSR)

Peki bir şirketin Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer almasının faydaları nelerdir?

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde Yer Almanın Faydaları

Şirketler BIST Sürdürülebilirlik Endeksinde yer alarak birçok avantaj elde ederler.

• Rekabet Avantajı
• Yatırım Alma Fırsatı
• Karşılaştırılabilirlik
• Risk Yönetimi
• Görünürlük
• Marka İtibarı
• Yatırımcı İletişimi

Sürdürülebilirlik Endeksi Şirketlere Ne Gibi Katkılar Sağlıyor?

Sürdürülebilirlik Endeksi, şirketlerin yer aldığı sektörlere, dolayısıyla ülkelerine de uluslararası katkılar sağlar. Bu Sürdürülebilirlik Endeksi’nin ticari faydalarıdır. Ancak endeks, küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliği ile mücadele, çevre dostu ürünlerin geliştirilmesi, sürdürülebilir bir geleceğe odaklanmak gibi konuları da kapsar. İstihdam ve cinsiyet eşitliği gibi konular da sürdürülebilirliğin alanına girer.

Endeks kapsamında değerlemeye alınan şirketler, faaliyetinde şeffaflık ilkesini benimsediğinden, kamuoyunda sahip olduğu kurumsal itibarlarını yükseltirler ve güvenilir bir marka olma imajlarını geliştirirler.

Sürdürülebilirlik Endeksi, yatırımcılara da güven veren bir kriterdir. Borsada yatırım yapan yatırımcılar, kurumsal sürdürülebilirlik değeri yüksek olan şirketlere yatırım yapmak istediğinde bu endeksi baz alırlar. Böylelikle yatırımcılar bu endeks ile hem yerel hem de küresel bir karşılaştırma yapılabilirler.

Sürdürülebilirlik Endeksi Neden Önemli?

Günümüzde birçok şirket sadece büyümeye ve ticari fayda sağlamaya odaklanmıyor. Artan tüketici bilinci, sürdürülebilirlik odaklı teşvikler ve kurumsal sorumluluk gibi kavramlar şirketlerin toplumsal fayda üretmeye de odaklanmasını sağlıyor. İşte bu yüzden Sürdürülebilirlik Endeksi daha yeşil, adil ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmeye katkıda bulunan şirketler için önem arz ediyor. Aynı zamanda da yatırımcılar için bir yol gösterici oluyor.

Globalleşme ve dijitalleşme giderek devletlerin, kurumların, şirketlerin ve bireylerin farkındalığını artırmada yardımcı oluyor. Sürdürülebilir bir gelecek inşası için için sadece devletlerin ve yerel yönetimlerin değil, kurumların da inisiyatifi giderek önem kazanıyor.