Eko Turizm Nedir?

Eko Turizm Nedir?

Ekoturizm “çevreyi koruyan, yerel halkın refahını sürdürülebilir kılan ve toplumu eğitmeyi içeren sorumlu seyahat” olarak tanımlanır. Ekoturizm nasıl çalışır? Neden önemlidir? Ekoturizmin temel ilkelerini nasıl uygulamaya koyabiliriz?

1980'lerde şekillenmeye başlayan bir hareket olan “ekoturizm” kavramı; sürdürülebilir turizm, yeşil turizm, doğa turizmi, sorumlu turizm, etik turizm, dikkatli seyahat, bilinçli seyahat gibi bir sürü terime şemsiye görevi üstlenmekte. İsimleri ve teknik farkları ne olursa olsun, bu felsefenin ortak noktası, seyahat endüstrisinin daha çevre dostu uygulamaları benimsemesine odaklanmasıdır. Kısacası, bir destinasyonun doğal ve kültürel mirası koruması ve yerel toplulukları desteklemesi gerektiği inancı.

 
Ekoturizm Tanımı Nedir?

Ünlü bir çevreci olan Hector Ceballos-Lascurain, ‘ekoturizm’ kelimesini 1983’te ilk kullanan ve ekoturizmi ilk tanımlayan kişi olarak literatüre geçmiştir. Günümüzde, Uluslararası Sürdürülebilir Turizm Girişimi'nin direktörü Epler Wood'un orijinal tanımı ise şöyle; “Çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını artıran doğal alanlara sorumlu seyahat”. 

Ekoturizmin doğayı ve vahşi yaşamı korumakla ilgili olduğunu varsaymak, genel bir yanılgı. Çünkü bir destinasyon, yerli halk için somut finansal faydalar sağlamıyorsa, bu ekoturizm değildir.

The Center for Responsible Travel gibi STK'lar, ekoturizmin daha derinlemesine tanımlarını sağlamak için Epler Wood'un konseptini genişletti. CREST şu anda ekoturizmi, “Çevreyi koruyan, sosyal ve ekonomik olarak yerel halkın refahını sağlayan ve ilgili herkes için (personel, gezginler ve topluluk sakinleri dahil) eğitim yoluyla bilgi ve kültürel anlayış yaratan, doğal alanlara sorumlu seyahat” olarak tanımlıyor.

Ekoturizmin Amacı Nedir?

Ekoturizm, doğayı korumayı, toplulukların refahını ve sürdürülebilir seyahati birleştiren bir anlayıştır. Ekoturizm faaliyetlerini uygulayan, katılan ve pazarlayanların aşağıdaki ekoturizm ilkelerini benimsemesi gerekmekte:

 
• Turizmin fiziksel, sosyal ve davranışsal negatif etkilerini en aza indirmek.
• Çevresel ve kültürel farkındalık ve saygı oluşturmak.
• Hem ziyaretçiler hem de ev sahipleri için olumlu deneyimler sağlamak.
• Doğayı korumak için hem yerel halka hem de özel sektöre finansal faydalar sağlamak.
• Turistlere, ev sahibi ülkelerin çevresel ve sosyal iklimlerine karşı duyarlılığı artırmaya yardımcı deneyimler sunmak.
• Düşük karbon ayak izli turistik tesisler tasarlamak, inşa etmek ve yönetmek
• Yerel halkın haklarını korumak ve refahlarını güçlendirmek için işbirlikleri yapmak.

Yukarıdaki ilkelere göre, ekoturizm, turistlerin doğal ve kültürel değerleri anlamasını ve takdir etmesini artıran doğa temelli tüm faaliyetleri kapsar. Ekolojik, ekonomik ve sosyal olarak sürdürülebilir olmayı hedefler. Faaliyet gösterdikleri doğal alanların ve yerel toplulukların refahına ve korunmasına katkıda bulunmayı gerektirir.

Bu katkılar eğitici deneyim/etkinlikler içeren turizm örnekleri olabilir. Ayrıca destinasyonlardaki hizmet sağlayıcı ortakları, yerel işletmelerden seçme eğilimindedir. Amaç, doğal ve sosyo-kültürel çevre üzerindeki olumsuz etkileri en aza indiren bir deneyim sunmaktır. Ekoturizm; yerel topluluklar, kuruluşlar ve yetkililer için ekonomik faydalar yaratmaya da odaklanır. Yerel bölgede alternatif istihdam ve gelir fırsatları sağlamak amaçlardan biridir. Ekoturizm, ayrıca, turistler ve yerel halk arasında doğal ve kültürel varlıkların korunmasına yönelik farkındalığın arttırılmasını hedefler.

Ekoturizm Neleri İçerir?  

• Doğayı korumak
• Hayvan ve bitki türlerinin korunmasını önceliklendirmek.
• Atık yönetimini gerçekleştirmek.
• Doğal kaynakları muhafaza etmek için fon yaratmak.
• Kültürel mirasın korunmasını sağlamak.
• Çevresel acil durum düzenlemeleri hazırlamak.
• Doğal ve kültürel değerler ve dünya mirası statüsü hakkında ziyaretçileri bilgilendirmek.
• Şüpheli ihlalleri, olayları ve kirliliği bildirmek.
• Korunan alanların ve kullanımlarının izlenmesi sağlamak.
• Yerel ve yerli toplulukları desteklemek.
• Hem personeli hem de destinasyona gelen turistleri eğitmek.

Ekoturizm İlkeleri Nelerdir? 
Ekoturizm, özünde, kısa vadeli kârlardan ziyade, uzun vadeli sürdürülebilirliğe odaklanmıştır. Yerel kalkınmayı sağlamak için doğa/yaban hayatı koruyanları, yerel halkları ve sorumlu seyahat endüstrisini bir araya getirmekle ilgilidir. 

Amaç, ilgili herkesin (yerel halk, seyahat endüstrisi paydaşları ve gezginler) yararlanacağı turistik konaklama yerleri, aktiviteler ve cazibe merkezleri geliştirmektir.
Bu misyonu akılda tutarak, ekoturizm endüstrisi, son birkaç yılda temel yol gösterici bir dizi ilke geliştirmiştir. Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi'nin ilkeleri şöyle sıralanabilir ;

1. Çevresel ve Kültürel Bilinç Oluşturma 
Eğitim, hem yerel halk hem de ziyaretçiler için ekoturizm girişimlerinin önemli bir parçasıdır. Bu çabaların çoğu, farkındalığı artırmaya, insanları çevre sorunlarına karşı duyarlı hale getirmeye ve ziyaret ettikleri yerler üzerindeki etkilerinin bilincinde olmalarını teşvik etmeye odaklanır. 

Bazı tur operatörleri yerel okullar için koruma eğitimi programları oluşturur. Gezginlerin deneyimlerini anlamalarını derinleştirmeye yardımcı olmak için yorumlayıcı rehberler, doğa bilimcileri ve konuk öğretim görevlileri sunarlar. 

Çevreyi ve doğayı koruma, muhtemelen ekoturizmin en önemli bileşenidir. Biyolojik çeşitliliği ve doğayı korumak için uzun vadeli, sürdürülebilir çözümler sunmayı hedefler.

2. Etkili Tesislerin Tasarım Ve İşletimi
Ekoturizm’de amaç, seyahatin çevre üzerinde bıraktığı karbon ayak izini en aza indirmektir. Bu sebeple eko turizm tesislerinin alternatif enerji kaynaklarının kullanılmasından ve tüm yapı malzemelerinin yerel kaynaklı olmasına kadar uzanan bilinçli bir şekilde tasarlanması gerekmektedir.

3. Koruma İçin Mali Faydalar Sağlamak 
Ekoturizmden elde edilen geliri doğanın ve vahşi yaşamın korunmasına fon sağlamak için kullanma fikri yeni bir fikir değildir. Bu tip uygulamalar, 100 yıldan uzun süredir ABD Ulusal Parklar Servisi'nin kurulmasına kadar uzanır. Uygun şekilde yönetildiğinde ekoturizm; bilinçsiz kentleşme, ormansızlaşma, sürdürülemez tarım ve kaçak avcılık gibi negatif olgulara en etkili çözümdür.

4. Yerel Halkara Refah Sağlamak
Ekoturizm; yerel halka doğrudan (turlar, giriş ücretleri ve bağışlar) veya dolaylı yollarla (seyahat veya konaklama vergileri gibi) finansal faydalar sağlamalıdır. Genellikle yerel toplulukların turizm geliştirme sürecinin tüm adımlarında daha fazla katılımı olduğunda en iyi sonuçlar elde edilmektedir.

5. İnsan Haklarının Desteklenmesi 
Ekoturizm girişimleri, belirli bir destinasyonda insan haklarını, ekonomik güçlendirmeyi ve demokratik hareketleri desteklemeye çalışmalıdır. Belirli bir destinasyonun karşı karşıya olduğu sosyopolitik ve çevresel sorunlar hakkında farkındalığı artırmak, yerel işletmelerin ve yerel sakinlerin arazilerini ve varlıklarını koruma haklarını desteklemelidir. 

Ekoturizm, istihdam olanaklarını artırmayı ve yerel toplulukları güçlendirmeyi önceliklendirir. Böylelikle yoksulluk gibi küresel sosyal sorunlarla mücadeleye yardımcı olur ve sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunur.

Ekoturizm Neden Önemlidir? 
Turizm endüstrisinin en hızlı büyüyen sektörlerinden biri ekoturizmdir.
Sürdürülebilir bir şekilde yönetilen ekoturizm, yerel topluluklar için alternatif geçim kaynakları sunar ve istihdam sağlayarak yoksulluğun azaltılmasını sağlar.
Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanan bir araştırmaya göre, Kosta Rika'daki koruma alanlarını çevreleyen bölgelerdeki toplulukların, koruma altındaki parkların yakınında olmayan alanlara göre daha düşük yoksulluk oranlarına sahip olduğu ortaya çıkmıştır. 

Ekoturizm, sürdürülebilirliğe ve tehdit altındaki veya nesli tükenmekte olan türlere vurgu yaparak, doğaya ve eğitime odaklanan benzersiz seyahat deneyimleri sunar. Ekoturizmden elde edilen gelirler, genellikle, doğrudan ziyaret edilen doğal alanların korunmasına harcanır.

Ekoturizm Potansiyel Riskleri 
Bazı durumlarda ekoturizm, ekosisteme yardımcı olabileceği gibi, zarar da verebilir. Son zamanlarda sıklıkla duyduğumuz ‘greenwashing’ yani ‘yeşil aklama’ konusuna özellikle dikkat etmek gerekir. Yeşil ve sürdürülebilir olmayan pratikler ekoturizm altında pazarlanabilir, bu da nihayetinde çevreye zarar verebilir.
Ayrıca ekoturizm faaliyetleri popüler hale geldikçe, daha fazla ziyaretçiyi ağırlamak adına yapılan altyapı çalışmaları doğayı yıpratır. Kısacası kalabalıklar, yerel kaynaklar üzerinde daha fazla baskı oluşturabilmekte, artan kirlilik ve erozyon sebebiyle toprak kaybına neden olmakta, bitki kalitesine zarar vermekte. Ekoturizm, kitlesel açgözlülükle yapılmamalı, dengeler korunmalıdır.

Kişisel bazda Ekoturizm
Daha sorumlu bir gezgin olmak, maceralarınızın yerel halk ve gezegen için olumlu olmasını sağlamanın en iyi yoludur. Bireysel olarak, çevreci olmak bir etki yaratmayabilir gibi gözükse de, hepimiz seçimlerimiz konusunda daha bilinçli olduğumuzda toplumsal bir fark yaratabiliriz. Yapmamız gerekenler aşağıda sırladığımız basit uygulama ve alışkanlıklardır;

1. Suyu Koruyun
Daha kısa duşlar alın, tıraş olurken ve dişlerinizi fırçalarken musluğu kapatın ve otel havlularını birkaç gün boyunca değiştirmeden kullanın.

2. Enerji Tasarrufu Yapın
Otel odanızdan çıkarken ışıkları, ısıtmayı, klimayı ve TV'yi kapatın. Kat hizmetleri personelinin odanızı her gün temizlememesi için kapıya “Rahatsız Etmeyin” işaretini bırakmayı düşünün. Bu, sert kimyasal temizlik malzemelerinden ve yatak çarşaflarını vakumlama ve yıkamanın elektriğinden tasarruf sağlar.

 3. Yerel Satın Alın
Yerli zanaatkarları araştırın ve zanaatları hakkında bilgi edinin, yerel üretici, sanatçı ve zanaatkarları destekleyin.

4. Doğaya Sadece Ayak İzlerinizi Bırakın 
Yerli bitki örtüsüne zarar vermemek için işaretli patikalara sadık kalın ve yolculuğunuz boyunca çöp toplamak için yanınızda bir çanta taşıyın.

5. Turist Değil Gezgin Olun
Kendinizi yerel müzik, sanat ve mutfağa kaptırmak için zaman ayırın. Kültürel farklılıkları kucaklayın. Yerli halkı ve hayata bakış açılarını öğrenin. Zihninizi yeni fikirlere açtığınızda öğrendiklerinize şaşırabilirsiniz! Gelenekleri anlayın ve saygı gösterin.

6. Daha Akıllı Alıveriş Yapın 
Etiketleri okuyun ve “Bu ürün hangi malzemeden üretilmiş?” gibi sorular sorun. Gezegenin her yerinde insanlar sürdürülebilir olmayan kıymetli ağaçlardan, nesli tükenmekte olan türlerden ürünler satıyor! Alışveriş yaparken bilinçli ve dikkatli olun.

Ekoturizm Doğaya Karşı Sorumlu Olma Fırsatı Sunar
Dünyaca ünlü çevreci Jane Goodall’ "Sadece anlarsak umursarız. Sadece umursarsak yardım ederiz. Sadece yardım edersek kurtuluruz’. Diyor. Bu yüzden ekoturizm, doğal alanları ziyaret eden turistleri ve orada yaşayan yerel halkı eğitmekle başlar. Ekoturizm, ayrıca, çocukları doğa hakkında eğiterek, yeni nesil doğaseverler yaratır.