GSTC Kriterleri Nedir?
Günümüzde “sürdürülebilir turizm” hızla önem kazanıyor: tüketici talebi arttıkça, seyahat endüstrisi tedarikçileri “yeşil programlar” geliştiriyor. Hükümetler ve uluslararası kuruluşlar turizmde sürdürülebilir uygulamaları teşvik edecek politikalar oluşturuluyor.
Peki gerçekte “sürdürülebilir turizm” ne anlama geliyor? Sürdürülebilir turizm; ziyaretçi güvenini oluşturmak, iş refahını artırmak, toplum yararını teşvik etmek ve yanlış iddialarla mücadele etmek adına nasıl ölçülebilir?
Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi (GSTC) Kriterleri, sürdürülebilir bir destinasyonun ne anlam ifade ettiğini ortak bir dilde anlama ve anlatma girişimidir. GSTC Kriterleri, herhangi bir turizm organizasyonunun uygulamalarını dönüştürmek için amaçlaması gereken asgari taahhütlerdir. GSTC Kriterleri'nde vurgulanan başlıca alanlar: yoksulluğun azaltılması, toplumsal cinsiyet eşitliği ve çevresel sürdürülebilirliktir. Sürdürülebilirlik kriterleri de dört ana konu etrafında düzenlenmiştir: sürdürülebilir yönetim; sosyo-ekonomik etkiler; kültürel etkiler ve çevresel etkiler. Bu konular, turizm sektörünün tümüne uygulanabilir.
GSTC kriterlerine göre destinasyonlar, sürdürülebilir turizm tanımına ulaşmak için dört temel hedefi benimsemelidir:
1- Sürdürülebilir destinasyon yönetimi oluşturmak,
2- Yöre halkı için sosyal ve ekonomik faydaları en üst düzeye çıkarmak ve olumsuz etkileri en aza indirmek,
3- Topluluklara, ziyaretçilere ve kültürel mirasa yönelik faydaları en üst düzeye çıkarmak ve etkileri en aza indirmek,
4- Çevreye olan faydasını en üst düzeye çıkarmak ve olumsuz etkileri en aza indirmek.
GSTC Kriterleri oluşturulurken Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün göstergeleri esas alınmıştır. Yaygın olarak kabul edilen ilkeler ve kılavuzlar temel alınarak oluşturulmuştur.
Dünyanın dört bir tarafında kabul görmüş sürdürülebilir turizm belgelendirme standartlarını, göstergelerini, kriterleri ve en iyi uygulamaları içerir.
Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi (GSTC) tarafından yönetilen ve turizm kuruluşlarından uyulması beklenen kriterlerin bazıları şunlardır:
1. Daha sürdürülebilir olmak isteyen destinasyonlara yönelik temel bir rehber sunması,
2. Ziyaretçilerin sürdürülebilir destinasyonu tanımasına yardımcı olması,
3. Yayın organlarının destinasyonları tanıması ve sürdürülebilirlik çabaları hakkında halkı bilgilendirmesi,
4. Sertifikasyon ve diğer gönüllü destinasyon seviyesi programlarının genel kabul görmüş standardları karşılanmasını sağlaması,
5. Sürdürülebilir turizme yönelik ihtiyaçlarını karşılamak için hükümet, sivil toplum ve özel sektör programlarını bir başlangıç noktası olarak arz etmesi,
6. Konaklama hizmeti okulları ya da üniversiteler gibi eğitim öğretim kurumlarına yönelik temel bir rehber sunması.
Kriterlerin Uygulanması
Bir kriterin belirli bir turizm destinasyonuna veya destinasyon yönetim organizasyonuna uygulanmasında zorluklar yaşandığı durumlar ortaya çıkabilir. Bu tür durumlar yereldeki düzenlemelerden, sosyal, ekonomik ya da kültürel koşullardan kaynaklanabilir. Destinasyonlar; bir çok farklı kurum, kuruluş ve uzman tarafından oluşturulduğu için bu kriterlerin uygulanmasında, faaliyetlerin kümülatif etkileri kapsamlı bir şekilde ele alınmalıdır. Etkilerin izlenmesi kendi başına bir amaç olmaktan ziyade, destinasyonun sürdürülebilirliğini geliştirmek için bir araç olarak düşünülmelidir.
Kriterler Kimlere Uygulanır?
Kriterler tek bir kuruluşla değil, benzersiz bir şekilde tanımlanabilecek bir mekanla ilgilidir.
Kriterler, hangi kuruluşun sorumlu olduğuna veya ilgili bir faaliyetin nasıl veya kim tarafından uygulandığına bakmaksızın ,tanımlanan koşulların o destinasyon ile ilişkisini değerlendirir.
Kriterlerin bazıları işletmelere yöneliktir. Bunlar bireysel işletmeler olabileceği gibi, tesis, işletme ve teşebbüs gibi diğer işletme türlerini de kapsayabilir. Örneğin sadece oteller veya ücretli turistik cazibe yerleri gibi ticari işletmeleri değil; aynı zamanda müzeler, festivaller, kamu binaları ve anıtları da içerebilir. Bu sayede, sadece ticari faaliyet gösterenleri değil, aynı zamanda kültürel ve kamusal alanları da kapsayarak destinasyon genelinde kapsamlı bir değerlendirme sağlar.
Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi (GSTC) Kriterleri sürdürülebilir turizme ilişkin ortak bir anlayış sağlar. Amacı sürdürülebilir turizmin ölçeklendirilebilir olmasını sağlamak ve tüm dünyada uygulanabilecek kriterleri ortaya koymaktır.
Kısaca “GSTC-D” - olarak da bilinen GSTC Destinasyon Kriterleri, bir turizm destinasyonunun ulaşması gereken minimum sürdürülebilirlik ölçeğini temsil eder.
Sürdürülebilirlik kriterleri dört ana konu etrafında düzenlenmiştir:
1. Sürdürülebilir Yönetim
2. Sosyo-ekonomik Sürdürülebilirlik
3. Kültürel Sürdürülebilirlik
4. Çevresel Sürdürülebilirlik
Bu standartlara dahil olan tüm kriterler zorunludur. Sertifika sahibi olabilmek için bu kriterlere uyulması gerekir..
GSTC Kriterleri, tüm sektörlerde sürdürülebilirlik standardının geliştirilmesine ilişkin uluslararası normlar konusunda rehberlik sağladığı kabul edilen bir organ olan ISAEL Alliance’ın Standard Belirleme koduna uyum sağlama sürecinde geliştirilmiştir.
GSTC Sertifikası Kriterleri Hangileridir?
Kriterler, dört ana bölümden oluşur. Gelin bu bölümleri yakından inceleyelim.
BÖLÜM A: Sürdürülebilir Yönetim
(a) Yönetim yapısı ve çerçevesi
(b) Paydaş katılımı
(c) Baskı ve değişimin yönetimi
BÖLÜM B: Sosyoekonomik Sürdürülebilirlik
(a) Yerel ekonomik faydaların sağlanması
(b) Sosyal refah ve etkiler
BÖLÜM C: Kültürel Sürdürülebilirlik
(a) Kültürel mirasın korunması
(b) Kültürel alanların ziyareti
BÖLÜM D: Çevresel Sürdürülebilirlik
(a) Doğal mirasın korunması
(b) Kaynak yönetimi
(c) Atık ve emisyon yönetimi
GSTC Sertifikasının Faydaları Nelerdir?
• En yüksek sosyal ve çevresel standartlara uyum.
• Sürdürülebilir turizm arayışı içinde olan bireylere ulaşmak.
• Sürdürülebilir turizm sunan web siteleri ve acentelerin tercihi olma.
• Çevrede üzerinde olumlu etki.
• GSTC logosunu kullanma.
• Yenilikçi ve rekabet avantajı
• Ulusal ve uluslararası tanıtım fırsatlar
Gelişen turizm endüstrisiyle birlikte sürdürülebilir turizm, giderek daha fazla önem kazanıyor. Bu çerçevede, çeşitli zorluklar ve kritik konular ortaya çıkıyor. Birincil olarak, küresel turizmin artan hacmi, çevresel etkileri artırmakta. Bu, doğal kaynakların aşırı kullanımına, kirliliğe ve ekosistem bozulmalarına neden olabilir. Bu sorunları ele almak için GSTC Kriterleri, çevresel sürdürülebilirliği vurgulayarak destinasyonların doğal kaynakları koruma ve etkilerini en aza indirme yolunda adımlar atmasını sağlar.
İkinci olarak, sürdürülebilir turizm, toplumsal etkileri de göz önünde bulundurmalıdır. GSTC Kriterleri, toplumsal cinsiyet eşitliği, yerel ekonomik kalkınma ve toplumların turizmden adil bir şekilde yararlanmasını hedefler. Bu, turizmin sadece çevresel değil, aynı zamanda sosyal sürdürülebilirlik açısından da değerlendirilmesini sağlar.
Üçüncü olarak, ekonomik sürdürülebilirlik, turizmin yerel ekonomilere nasıl katkı sağladığını ve turizm gelirinin adil bir şekilde dağıtıldığını içermelidir. GSTC Kriterleri, destinasyonların turizmle elde ettikleri geliri yerel topluluklarla paylaşmalarını ve turizm faaliyetlerinden maksimum ekonomik faydayı sağlamalarını amaçlar.
Son olarak, kültürel sürdürülebilirlik, destinasyonların kültürel mirası korumasını ve ziyaretçilere kültürel deneyimler sunmasını içerir. GSTC Kriterleri, kültürel mirasın sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesini ve turizmin bu mirası olumsuz etkilememesini sağlamak için çeşitli önlemleri de sunar.
Bu makalede ele alınan GSTC Kriterleri, turizm sektörünün sürdürülebilirlik konusundaki sorumluluklarını belirlemekte önemli bir rol oynar. Yoksulluğun azaltılması, toplumsal cinsiyet eşitliği ve çevresel sürdürülebilirlik gibi temel konulara odaklanarak, turizmin sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal ve çevresel etkilerini en aza indirmeyi amaçlar.
GSTC Kriterleri, turizm destinasyonlarının sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmaları için rehberlik ederken, aynı zamanda turizm işletmelerine ve ziyaretçilere de yol gösterir. Bu kriterler sayesinde, turizm sektörü hem mevcut hem de gelecek nesiller için daha sürdürülebilir bir şekilde yönetilebilir.